Với sự phát triển của công nghệ, các hoạt động phạm pháp trên mạng, hay còn được gọi là cyber crime, đang ngày càng tinh vi và phổ biến. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về chúng và cách bảo vệ mình trước các mối đe dọa này. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về cyber crime là gì? Các loại cyber crime phổ biến và cách đối phó với chúng.
Mục lục
Tổng quan về cyber crime
Tấn công mạng là gì?
Tấn công mạng, còn được gọi là “tấn công không gian mạng” trong tiếng Anh, được định nghĩa là một hành vi xâm nhập trái phép vào các hệ thống máy tính, trang web, cơ sở dữ liệu, hạ tầng mạng hoặc thiết bị của cá nhân hoặc tổ chức thông qua mạng internet với mục đích bất hợp pháp. Khái niệm này được tạo thành bởi việc kết hợp hai từ Cyber (thuộc không gian mạng internet) và attack (sự tấn công, phá hoại).
Mục đích của các cuộc tấn công mạng rất đa dạng, chúng có thể nhằm vào việc vi phạm dữ liệu, cản trở dịch vụ hoặc tận dụng tài nguyên của nạn nhân. Những mục tiêu cụ thể bao gồm đánh cắp, thay đổi, mã hóa hoặc phá hủy dữ liệu, gây gián đoạn hoặc cản trở dịch vụ, hiển thị quảng cáo hoặc mã độc đào tiền ảo.
Tấn công mạng khác với pentest (kiểm thử xâm nhập), vì tấn công mạng là hành vi xâm nhập trái phép và gây hại cho nạn nhân, trong khi pentest có mục đích tìm ra điểm yếu bảo mật trong hệ thống để khắc phục.
Đối tượng bị cyber crime tấn công
Các đối tượng bị cyber crime tấn công là ai? Các đối tượng bị tấn công mạng có thể là cá nhân, doanh nghiệp, tổ chức chính phủ hoặc phi chính phủ, cơ quan nhà nước, thậm chí cả một quốc gia. Tuy nhiên, các doanh nghiệp là đối tượng phổ biến nhất của các cuộc tấn công mạng, vì mục tiêu chính của những kẻ tấn công là vì lợi nhuận.
Mục đích tấn công mạng của cyber crime
Mục đích tấn công của cyber crime là gì? Bên cạnh những mục đích phổ biến như trục lợi phi pháp, tống tiền doanh nghiệp và hiển thị quảng cáo để kiếm tiền, còn tồn tại một số mục đích phức tạp và nguy hiểm hơn, chẳng hạn như cạnh tranh không lành mạnh giữa các doanh nghiệp, tấn công an ninh hoặc kinh tế của một quốc gia, tấn công đánh sập một tổ chức tôn giáo, và còn nhiều mục đích khác. Ngoài ra, một số hacker thực hiện tấn công mạng chỉ để mua vui và giải trí.
Cyber crime là gì?
Cyber crime là gì? Tin tặc, còn được gọi là tội phạm mạng, là thuật ngữ phổ biến được sử dụng để miêu tả các hoạt động tội phạm mà máy tính hoặc mạng máy tính được sử dụng làm công cụ, mục tiêu hoặc nơi thực hiện. Các danh mục này không phải là độc quyền và một số hoạt động có thể rơi vào nhiều danh mục khác nhau. Thuật ngữ cyber crime thường chỉ đề cập đến việc sử dụng mạng cụ thể, trong khi tội phạm máy tính có thể liên quan đến mạng hoặc không.
Theo Bộ Tư pháp Hoa Kỳ, tội phạm máy tính được phân loại dựa trên vai trò của máy tính trong hoạt động tội phạm. Hình thức tội phạm đầu tiên liên quan đến việc tấn công vào tính toàn vẹn của dữ liệu, hệ thống hoặc quyền riêng tư thông qua việc thu thập thông tin lưu trữ trên một hệ thống máy tính, kiểm soát hệ thống mục tiêu mà không cần ủy quyền hoặc thanh toán, đánh cắp dịch vụ hoặc can thiệp vào tính khả dụng của máy tính hoặc máy chủ.
Hình thức tội phạm thứ hai liên quan đến việc sử dụng máy tính để lưu trữ các thông tin bất hợp pháp, chẳng hạn như danh sách mật khẩu bị đánh cắp, số thẻ tín dụng hoặc điện thoại, thông tin công ty độc quyền, tệp hình ảnh khiêu dâm hoặc phần mềm thương mại vi phạm bản quyền.
Hình thức tội phạm cuối cùng liên quan đến việc sử dụng máy tính làm công cụ truyền thông để thực hiện các hoạt động tội phạm truyền thống, bao gồm bán bất hợp pháp thuốc theo toa, chất bị kiểm soát, rượu và súng; gian lận; bài bạc; và nội dung khiêu dâm trẻ em.
Các hình thức tấn công mạng phổ biến của cyber crime
Vậy các hình thức tấn công mạng của cyber crime là gì?
Tấn công bằng phần mềm độc hại (Malware attack)
Các cuộc tấn công bằng phần mềm độc hại là hình thức tấn công mạng phổ biến nhất, bao gồm phần mềm gián điệp, phần mềm tống tiền, vi rút và sâu máy tính có khả năng lây lan nhanh chóng. Cyber crime thường nhắm mục tiêu người dùng thông qua lỗ hổng bảo mật hoặc bằng cách dụ họ nhấp vào liên kết hoặc email (lừa đảo) tự động cài đặt phần mềm độc hại vào máy tính của họ. Sau khi cài đặt thành công, phần mềm độc hại có thể gây ra:
- Ransomware ngăn người dùng truy cập các tệp hoặc thư mục quan trọng.
- Việc cài đặt phần mềm độc hại bổ sung.
- Phần mềm gián điệp, lén lút theo dõi hoạt động của người dùng và đánh cắp dữ liệu.
- Thiệt hại cho phần mềm, phần cứng và gián đoạn hệ thống.
Tấn công giả mạo (Phishing attack)
Lừa đảo là một hình thức mạo danh giả dạng một thực thể hoặc cá nhân đáng tin cậy để lấy lòng tin của người dùng, thường là qua email. Mục tiêu của một cuộc tấn công lừa đảo thường là đánh cắp dữ liệu nhạy cảm như thông tin thẻ tín dụng, mật khẩu và đôi khi để lừa người dùng cài đặt phần mềm độc hại trên thiết bị của họ (trong trường hợp đó, lừa đảo là một bước trong cuộc tấn công phần mềm độc hại).
Tấn công trung gian (Man-in-the-middle attack)
Một cuộc tấn công Man-in-the-Middle (MitM) xảy ra khi kẻ tấn công chặn một giao dịch hoặc liên lạc giữa hai bên. Sau khi chèn thành công vào giữa, kẻ tấn công có thể đánh cắp dữ liệu của giao dịch đó.
Kiểu tấn công này có thể xảy ra khi:
- Nạn nhân kết nối với mạng Wi-Fi công cộng không bảo mật, cho phép kẻ tấn công “làm trung gian” thiết bị của nạn nhân và mạng Wi-Fi. Do đó, bất kỳ thông tin nào mà nạn nhân gửi đi đều có thể rơi vào tay kẻ tấn công.
- Phần mềm độc hại được cài đặt thành công trên thiết bị, giúp kẻ tấn công dễ dàng xem và sửa đổi dữ liệu của nạn nhân.
Tấn công từ chối dịch vụ (DoS và DDoS)
Tấn công từ chối dịch vụ (DoS) là một hình thức tấn công trong đó cyber crime tạm thời “đánh sập” một hệ thống, máy chủ hoặc mạng nội bộ. Để làm được điều này, chúng thường tạo ra một lượng truy cập/yêu cầu rất lớn cùng lúc, gây quá tải cho hệ thống và khiến người dùng không thể truy cập dịch vụ trong quá trình tấn công.
Một biến thể của tấn công DoS là tấn công từ chối dịch vụ phân tán (DDoS). Cyber crime sử dụng mạng máy tính (botnet) để tấn công nạn nhân. Điều nguy hiểm là ngay cả các máy tính thuộc botnet cũng không biết rằng chúng đang được sử dụng như một công cụ để tấn công. Đọc thêm: Sự nguy hiểm của các cuộc tấn công DDoS.
Tấn công cơ sở dữ liệu (SQL injection)
Việc tấn công SQL injection được thực hiện bằng cách tin tặc “tiêm” một đoạn code độc hại vào server sử dụng ngôn ngữ truy vấn có cấu trúc (SQL), mục đích là khiến máy chủ trả về những thông tin quan trọng mà lẽ ra không được tiết lộ. Các cuộc tấn công SQL injection thường khai thác các lỗ hổng của website, đôi khi tin tặc có thể tấn công chỉ bằng cách chèn một đoạn mã độc vào thanh công cụ “Tìm kiếm” là đã có thể tấn công website.
Khai thác lỗ hổng Zero-day (Zero day attack)
Ngoài ra, lỗ hổng Zero-day (0-day vulnerabilities) cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ra các cuộc tấn công mạng. Đây là các lỗ hổng bảo mật chưa được công bố, các nhà cung cấp phần mềm chưa biết tới, và dĩ nhiên, chưa có bản vá chính thức. Vì vậy, việc khai thác những lỗ hổng “mới ra lò” này rất nguy hiểm và khó lường, có thể gây hậu quả nặng nề lên người dùng và cho chính nhà phát hành sản phẩm.
Các loại khác
Ngoài hai hình thức tấn công mạng này, còn rất nhiều hình thức tấn công khác như tấn công chuỗi cung ứng, tấn công email, tấn công vào con người, tấn công nội bộ tổ chức, v.v. Mỗi hình thức tấn công đều có những đặc tính riêng, và chúng ngày càng tiến hóa phức tạp, tinh vi đòi hỏi các cá nhân và tổ chức phải liên tục cảnh giác và cập nhật các công nghệ phòng chống mới.
Giải pháp chống cyber crime là gì?
Đối với cá nhân
Đối với cá nhân, để bảo vệ mật khẩu cá nhân, có thể thực hiện các biện pháp như đặt mật khẩu phức tạp và bật tính năng bảo mật 2 lớp, ví dụ như xác nhận qua điện thoại. Ngoài ra, cần hạn chế truy cập vào các điểm wifi công cộng, không sử dụng phần mềm bẻ khóa, luôn cập nhật phần mềm và hệ điều hành lên phiên bản mới nhất. Khi duyệt email, cần cẩn trọng và kiểm tra kỹ tên người gửi để phòng tránh lừa đảo. Tuyệt đối không tải các file hoặc nhấp vào đường link không rõ nguồn gốc, và hạn chế sử dụng các thiết bị ngoại vi (USB, ổ cứng) dùng chung. Việc sử dụng một phần mềm diệt virus uy tín cũng là một biện pháp quan trọng để bảo vệ an toàn thông tin cá nhân.
Đối với tổ chức, doanh nghiệp
Đối với tổ chức và doanh nghiệp, việc xây dựng một chính sách bảo mật với các điều khoản rõ ràng, minh bạch là cần thiết. Lựa chọn các phần mềm và đối tác cũng cần thực hiện một cách kỹ càng, ưu tiên những bên cam kết bảo mật và cập nhật bảo mật thường xuyên. Tuyệt đối không sử dụng các phần mềm crack, luôn cập nhật phần mềm và firmware lên phiên bản mới nhất. Sử dụng các dịch vụ đám mây uy tín để lưu trữ dữ liệu là một biện pháp quan trọng khác. Đánh giá bảo mật và xây dựng một chiến lược an ninh mạng tổng thể cho doanh nghiệp, bao gồm các thành phần như bảo mật website, bảo mật hệ thống máy chủ, mạng nội bộ, hệ thống quan hệ khách hàng (CRM), bảo mật IoT, bảo mật hệ thống CNTT – vận hành… cũng là rất quan trọng. Cuối cùng, việc tổ chức các buổi đào tạo, training kiến thức sử dụng internet an toàn cho nhân viên là một yếu tố quan trọng khác để đảm bảo an toàn thông tin và bảo vệ an ninh mạng của doanh nghiệp.
Kết luận
Với sự phát triển không ngừng của công nghệ, cyber crime là một trong những vấn đề an ninh mạng cần được chú ý đặc biệt. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về Cyber Crime là gì và các hoạt động phạm pháp trên mạng cũng như cách bảo vệ chính mình trước chúng. Để đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình, hãy luôn cập nhật kiến thức tại iBlockchainedu và sử dụng các phần mềm bảo vệ an ninh mạng tốt nhất.
