Khung pháp lý tiền số tháng 3 – Đòn bẩy cho doanh nghiệp Việt

Ngày 1/3/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính ban hành Chỉ thị 05, yêu cầu Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước hoàn thiện khung pháp lý tiền số trước cuối tháng 3 – một quyết định như tia sáng giữa bối cảnh doanh nghiệp Việt đang chật vật với tài sản ảo. Với tốc độ “chạy nước rút” này, liệu khung pháp lý có trở thành đòn bẩy giúp doanh nghiệp Việt bứt phá trong nền kinh tế số?

Thực trạng doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực tiền số

Tiền số đã và đang tạo nên cơn sốt toàn cầu, và Việt Nam không nằm ngoài vòng xoáy đó. Theo Hiệp hội Blockchain Việt Nam, khoảng 21% dân số sở hữu tài sản số – đưa Việt Nam vào top 3 thế giới, trong khi dòng tiền 120 tỷ USD chảy vào thị trường năm 2023, theo Chainalysis, cho thấy tiềm năng khổng lồ. Tuy nhiên, doanh nghiệp Việt lại đang đối mặt với một thực tế nghiệt ngã: thiếu khung pháp lý để hoạt động hợp pháp.

Hiện tại, luật pháp Việt Nam chỉ công nhận tiền điện tử gắn với tiền pháp định như ví điện tử hay thẻ ngân hàng, bỏ ngỏ hoàn toàn khái niệm tiền ảo như Bitcoin hay Ethereum. Kết quả là các doanh nghiệp blockchain trong nước, từ startup công nghệ đến công ty tài chính, buộc phải tìm bến đỗ ở nước ngoài – thường là Singapore hoặc Mỹ – để đăng ký hoạt động. Điều này không chỉ làm thất thoát nguồn lực mà còn đẩy doanh nghiệp Việt vào thế yếu khi cạnh tranh với các đối thủ quốc tế. Trong khi đó, những doanh nghiệp chọn ở lại phải hoạt động trong vùng xám, đối mặt với rủi ro pháp lý và khó khăn trong việc huy động vốn từ ngân hàng hay nhà đầu tư.

Thực trạng này không chỉ giới hạn cơ hội phát triển mà còn khiến Việt Nam mất đi lợi thế từ làn sóng tiền số. Dòng tiền tỷ đô phần lớn chảy ra nước ngoài, trong khi doanh nghiệp nội địa thiếu công cụ để khai thác tiềm năng của chính thị trường mình. Nhu cầu về một khung pháp lý rõ ràng vì thế trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, đặc biệt với các doanh nghiệp đang khao khát một sân chơi công bằng để vươn lên.

Khung pháp lý tiền số tháng 3 – Cơ hội cho doanh nghiệp

Chỉ thị 05 của Thủ tướng là lời giải đầy hứa hẹn cho bài toán mà doanh nghiệp Việt đang đối mặt. Với yêu cầu trình khung pháp lý trước cuối tháng 3/2025, Chính phủ đặt mục tiêu định danh tiền số, mở ra cơ hội để doanh nghiệp biến tài sản ảo thành nguồn lực thực tế. Khi tiền ảo được công nhận hợp pháp, doanh nghiệp có thể sử dụng chúng như tài sản thế chấp để vay vốn ngân hàng – một bước đột phá cho các công ty công nghệ vốn thường xuyên thiếu nguồn lực tài chính.

Hơn nữa, khung pháp lý này sẽ giữ chân dòng tiền trong nước. Thay vì đăng ký ở nước ngoài để hoạt động, doanh nghiệp Việt có thể yên tâm xây dựng mô hình kinh doanh ngay tại quê nhà, tận dụng 120 tỷ USD từ thị trường nội địa để mở rộng quy mô. Đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp blockchain thử nghiệm những ý tưởng mới, như sàn giao dịch tài sản số thông qua cơ chế sandbox mà Thủ tướng đã đề cập, từ đó cạnh tranh trực tiếp với các nền tảng lớn trên thế giới.

Về mặt chiến lược, khung pháp lý còn là cú hích để doanh nghiệp đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng GDP 8% năm 2025. Bằng cách hợp thức hóa tiền số, họ không chỉ tạo thêm nguồn thu mà còn kích thích các lĩnh vực liên quan như công nghệ, thương mại và dịch vụ, đưa Việt Nam tiến gần hơn đến nền kinh tế số toàn diện.

Thách thức đối với doanh nghiệp khi áp dụng khung pháp lý

Dù tiềm năng là rõ ràng, khung pháp lý tháng 3 cũng đặt doanh nghiệp trước không ít thử thách. Trước hết, thời gian quá ngắn – chưa đầy 30 ngày – có thể khiến luật mới chưa đủ chặt chẽ, buộc doanh nghiệp phải điều chỉnh liên tục để tuân thủ. Với những công ty nhỏ, chi phí đào tạo nhân sự và thay đổi mô hình kinh doanh theo quy định mới có thể là gánh nặng không nhỏ, đặc biệt khi họ chưa quen với việc vận hành trong môi trường pháp lý rõ ràng.

Một rủi ro khác đến từ bản chất biến động của tiền số. Giá trị tài sản ảo như Bitcoin có thể tăng vọt hoặc lao dốc chỉ trong vài ngày, khiến doanh nghiệp khó dự đoán dòng tiền nếu sử dụng chúng làm tài sản thế chấp. Nếu khung pháp lý không đưa ra cách xử lý linh hoạt, doanh nghiệp có thể rơi vào tình trạng mất thanh khoản, thậm chí phá sản khi thị trường đảo chiều.

Thêm vào đó, áp lực cạnh tranh quốc tế cũng là vấn đề lớn. Các công ty nước ngoài tại Singapore hay Mỹ đã có kinh nghiệm hoạt động trong môi trường pháp lý ổn định, trong khi doanh nghiệp Việt chỉ mới bắt đầu. Nếu không nhanh chóng thích nghi, họ có nguy cơ bị bỏ lại phía sau, ngay cả khi khung pháp lý đã được ban hành.

Giải pháp biến khung pháp lý thành đòn bẩy thực sự

Để khung pháp lý thực sự trở thành đòn bẩy, Chính phủ và doanh nghiệp cần chung tay hành động. Trước hết, Nhà nước nên hỗ trợ doanh nghiệp bằng cách đơn giản hóa thủ tục đăng ký tài sản số và đưa ra các ưu đãi thuế trong giai đoạn đầu. Một quỹ hỗ trợ dành riêng cho startup blockchain cũng là ý tưởng đáng cân nhắc, giúp họ vượt qua khó khăn ban đầu khi thích nghi với luật mới.

Về phía doanh nghiệp, đầu tư vào công nghệ là chìa khóa. Phát triển các giải pháp blockchain nội địa, như ví điện tử hay hệ thống quản lý giao dịch, không chỉ giảm phụ thuộc vào nước ngoài mà còn tăng tính bảo mật và hiệu quả. Đồng thời, họ cần chủ động tham gia các khóa đào tạo về tiền số để hiểu rõ cách vận dụng khung pháp lý, biến nó thành lợi thế thay vì trở ngại.

Cuối cùng, Nhà nước cần công khai lộ trình xây dựng khung pháp lý ngay từ đầu, tạo điều kiện để doanh nghiệp đóng góp ý kiến. Một cơ chế sandbox linh hoạt – thử nghiệm trước khi áp dụng rộng – sẽ giúp giảm rủi ro và đảm bảo luật mới phù hợp với thực tế. Khi cả hai phía đồng lòng, khung pháp lý tháng 3 sẽ không chỉ là bộ luật mà là động lực thực sự để doanh nghiệp Việt vươn lên.

Khung pháp lý tiền số tháng 3/2025 là cơ hội vàng để doanh nghiệp Việt thoát khỏi vùng xám, tận dụng tài sản ảo như đòn bẩy kinh tế. Dù đối mặt với thách thức về thời gian và cạnh tranh, với sự hỗ trợ đúng đắn từ Chính phủ và nỗ lực từ chính doanh nghiệp, iBlockchain cho rằng, đây có thể là bước ngoặt đưa họ lên tầm cao mới trong kỷ nguyên số.