Derivative là gì? Tại sao trader chuyên nghiệp ưa chuộng?

Trong thị trường tài chính nói chung và crypto nói riêng, Derivative là gì là một câu hỏi quan trọng đối với cả nhà đầu tư mới lẫn trader chuyên nghiệp. Nhờ vào tính linh hoạt và khả năng tối ưu hóa lợi nhuận, derivatives đã trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược giao dịch của các trader chuyên nghiệp.

Derivative là gì?

Derivative (sản phẩm phái sinh) là một loại công cụ tài chính có giá trị phụ thuộc vào biến động của tài sản cơ sở. Tài sản cơ sở có thể là cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa, tiền tệ hoặc trong thị trường crypto, đó có thể là Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH) hoặc các loại altcoin khác.

Nói một cách đơn giản, thay vì mua bán trực tiếp Bitcoin trên thị trường giao ngay (spot market), trader có thể giao dịch các hợp đồng phái sinh dựa trên giá trị của Bitcoin mà không cần phải sở hữu nó. Điều này mở ra cơ hội kiếm lợi nhuận ngay cả khi giá tăng hoặc giảm.

Các loại sản phẩm phái sinh phổ biến trong crypto gồm có:

Hợp đồng tương lai (Futures Contract)

Đây là loại phái sinh phổ biến nhất, trong đó trader cam kết mua hoặc bán một tài sản vào một thời điểm cụ thể trong tương lai với mức giá đã thỏa thuận trước. Có hai loại hợp đồng tương lai chính:

• Futures truyền thống: Có ngày đáo hạn.
• Perpetual Futures (hợp đồng tương lai vĩnh viễn): Không có ngày đáo hạn và hoạt động dựa trên funding rate.

Hợp đồng quyền chọn (Options Contract)

Cho phép trader mua quyền (chứ không phải nghĩa vụ) mua hoặc bán một tài sản ở mức giá cụ thể vào một ngày nhất định. Hợp đồng này cũng có 2 loại, gốm:

• Hợp đồng quyền mua – Call Option.
• Hợp đồng quyền bán – Put Option.

Hợp đồng hoán đổi (Swaps)

Một dạng derivative trong đó hai bên đồng ý trao đổi dòng tiền hoặc lợi nhuận dựa trên giá trị của một tài sản cơ sở.

CFD (Contracts for Difference)

Một hợp đồng phái sinh trong đó trader dự đoán sự chênh lệch giá giữa thời điểm mở và đóng lệnh mà không sở hữu tài sản cơ sở.

Derivatives hoạt động trong Crypto như thế nào?

Trên thực tế, cơ chế hoạt động của Derivatives trong Crypto được xác định như sau:

Cơ chế giao dịch Derivative là gì?

Derivatives trong crypto hoạt động tương tự như trong thị trường tài chính truyền thống nhưng có những đặc điểm riêng như:

• Trader có thể giao dịch hợp đồng phái sinh dựa trên giá Bitcoin mà không cần mua BTC.
• Cho phép trader giao dịch với khối lượng lớn hơn số vốn thực tế. Ví dụ: Nếu trader có 100 USDT nhưng sử dụng đòn bẩy 10x, họ có thể mở vị thế trị giá 1.000 USDT.
• Để đảm bảo hợp đồng futures vĩnh viễn không lệch quá xa giá spot, các nền tảng sẽ áp dụng phí funding rate. Nếu funding rate dương, trader giữ lệnh long sẽ trả phí cho trader giữ lệnh short, và ngược lại.

Các nền tảng giao dịch phái sinh phổ biến trong Crypto

Một số sàn giao dịch cung cấp sản phẩm phái sinh phổ biến trong crypto bao gồm Binance Futures, Bybit, OKX, Deribit (chuyên về quyền chọn crypto), dYdX (DEX hỗ trợ derivatives).

Tại sao trader chuyên nghiệp ưa chuộng Derivatives?

Trader chuyên nghiệp không chỉ tìm kiếm lợi nhuận từ việc mua thấp, bán cao mà còn sử dụng derivatives như một công cụ chiến lược để tối ưu hóa lợi nhuận và quản lý rủi ro. Cụ thể, những lý do sau đây chính là động lực quan trọng khiến cho các trader chuyên nghiệp ưa chuộng Derivatives:

• Với thị trường spot, trader chỉ có thể kiếm lợi nhuận khi giá tăng. Nhưng với derivatives, trader có thể mở vị thế short để kiếm lợi nhuận ngay cả khi giá giảm.
• Đòn bẩy giúp trader mở vị thế lớn hơn với số vốn nhỏ hơn, tăng khả năng kiếm lời trong thời gian ngắn.
• Trader chuyên nghiệp thường sử dụng derivatives để bảo vệ danh mục đầu tư. Ví dụ: Nếu họ sở hữu BTC dài hạn, họ có thể mở một lệnh short BTC futures để phòng tránh rủi ro trong thời gian ngắn.
• Các sàn giao dịch phái sinh thường có thanh khoản rất cao, giúp trader dễ dàng vào/thoát lệnh mà không bị trượt giá nhiều.
• Các công cụ như options, futures, và swaps giúp trader có nhiều chiến lược hơn, từ arbitrage đến grid trading hoặc delta-neutral strategies.

Rủi ro khi giao dịch Derivatives trong crypto

Dù có nhiều lợi ích, derivatives cũng đi kèm với rủi ro cao nếu không được sử dụng đúng cách.

• Sử dụng đòn bẩy lớn có thể khuếch đại lợi nhuận, nhưng cũng có thể khiến tài khoản bị thanh lý nếu giá di chuyển ngược chiều.
• Crypto vốn dĩ đã có mức biến động cao, khi kết hợp với derivatives, mức độ rủi ro còn lớn hơn. Một cú dump bất ngờ có thể quét sạch lệnh của trader chỉ trong vài phút.
• Khi giữ hợp đồng futures vĩnh viễn quá lâu, trader có thể mất một khoản phí funding rate, ảnh hưởng đến lợi nhuận dài hạn.
• Một số sàn có thể gặp sự cố kỹ thuật, lỗi thanh lý hoặc thậm chí lừa đảo. Trader nên chọn những sàn uy tín để giao dịch.

Như vậy, khi nhắc đến Derivative là gì thì đó chắc chắn là một công cụ giao dịch mạnh mẽ trong crypto, giúp trader tối ưu hóa lợi nhuận, bảo vệ danh mục đầu tư và tận dụng đòn bẩy để khuếch đại lợi nhuận. Tuy nhiên, iBlockchain cho rằng nó cũng đi kèm với rủi ro cao, đặc biệt là khi sử dụng đòn bẩy quá mức hoặc không quản lý vốn hợp lý. Nếu bạn là một trader mới, hãy tìm hiểu kỹ trước khi tham gia giao dịch phái sinh và luôn kiểm soát rủi ro để tránh bị thanh lý tài khoản.